Mówiąc o matematyce stwierdza się, że jest ona nauką dedukcyjną. Zdanie wypowiedziane w danej teorii matematycznej jest prawdziwe jeśli jest twierdzeniem, a więc wynika jako konkluzja ciągu rozumowań, podlegających ścisłym rygorom formalnym, z innych zdań prawdziwych lub też jest po prostu aksjomatem teorii. Weryfikacja hipotez, a więc dowodzenie twierdzeń, odbywa się oczywiście w trybie rozumowań dedukcyjnych. Rozwój matematyki odbywa się jednak na drodze indukcyjnej. Rozsądne, twórcze proponowanie "kandydatów" na nowe twierdzenia, a więc wysuwanie hipotez, sensowne nie tylko czysto formalnie, wymaga wyobraźni, intuicji, nierzadko także umiejętności traktowania różnych problemów niejako z punktu widzenia położonego poza dana teorią; mówi się często o punkcie widzenia "położonego wyżej" od tej, wyjściowej teorii. Prawdziwy zatem rozwój matematyki, to najczęściej wychodzenie poza istniejące teorie, a to wymaga z reguły wchodzenia na coraz to wyższe piętra abstrakcji. Rozwój matematyki to także odpowiadanie na problemy spoza matematyki, a więc - mówiąc najkrócej - rozwój jej zastosowań. Wybitni matematycy otrzymują wyniki wchodzące na stałe do uprawianych przez nich dziedzin matematyki, dlatego że tak właśnie budują matematykę, a korzystając ze swych talentów przejawiają przy tym pasję badawczą. Takim matematykiem jest Profesor Czesław Olech jeden z najwybitniejszych przedstawicieli Krakowskiej Szkoły Równań Różniczkowych, której twórcą był profesor Tadeusz Ważewski. Profesor Czesław Olech będąc wybitnym uczonym był też zawsze oddany sprawom stymulowania rozwoju naukowego młodych adeptów nauki. Jest też niestrudzonym organizatorem życia naukowego i ma w rym zakresie ogromne zasługi dla matematyki polskiej i matematyki w ogóle.
Profesor Czesław Olech urodził się w Pińczowie 22 maja 1931 r. Studia matematyczne ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 1954, doktorat uzyskał w Instytucie Matematycznym PAN w roku 1958, habilitował się w roku 1962, tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w roku 1966, a tytuł profesora zwyczajnego w roku 1973. Jest członkiem zwyczajnym PAN (podczas kilku kadencji był członkiem prezydium PAN), członkiem czynnym PAU, członkiem Papieskiej Akademii Nauk, Rosyjskiej Akademii Nauk, doktorem honoris causa Uniwersytetów Jagiellońskiego i Wileńskiego, członkiem honorowym Związku Czeskich i Słowackich Matematyków i Fizyków, członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego (które powierzało mu wiele prestiżowych funkcji), Europejskiego Towarzystwa Matematycznego (którego był wiceprezesem w latach 1991-1993) i Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego. W latach 1979-1983 był polskim przedstawicielem w Komitecie Wykonawczym Międzynarodowej Unii Matematycznej.
Międzynarodowe uznanie, jakim cieszy się Czesław Olech dzięki swym rezultatom naukowym, znalazło wyraz w licznych zaproszeniach ich Autora do prowadzenia wykładów i badań na wielu prestiżowych uniwersytetach w wielu znanych ośrodkach naukowych Europy i Ameryki oraz do wygłaszania referatów na najpoważniejszych konferencjach i kongresach naukowych, a także w przyznanych mu nagrodach naukowych i medalach, m.in. Medalu Martina Dymitrowa Bułgarskiej Akademii Nauk, Medalu Bernarda Bolzano Czechosłowackiej Akademii Nauk, Medalu im. Stefana Banacha PAN, a także m.in. Nagrody Państwowej I stopnia. Jest odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Profesor Czesław Olech w swej działalności naukowej uzyskał najważniejsze wyniki w zakresie jakościowej teorii równań różniczkowych i teorii sterowania. Niemało z nich weszło już do kanonu teorii. Na specjalne podkreślenie zasługuje takie podejście do problemów z teorii równań różniczkowych, które korzysta z metod topologicznych uwypuklając przy tym aspekty intuicji i interpretacji geometrycznej i pozwala na szerokie zastosowania. Wachlarz tematyczny jego zainteresowań jest jednak znacznie szerszy. Obejmuje kilka innych działów matematyki; jego prace są klasyfikowane przez Mathematical Reviews jako wchodzące m.in. w zakres algebry liniowej i wieloliniowej, teorii miary i całki, ogólnej teorii systemów. Uzyskał w szczególności istotne wyniki dotyczące miar wektorowych i ich zastosowań w teorii równań różniczkowych i teorii optymalnego sterowania. Zajmował się też problemami dotyczącymi bardzo ważnej hipotezy jakobianowej, wprowadzając przy tej okazji do literatury dla rozważanego w związku z tym równania, nazwę równanie Ważewskiego. W przypadku wyników Czesława Olecha nie ma właściwie sensu pytanie o liczby ich cytowań (a niektóre z nich są imponujące), bo pewne rezultaty są nierzadko traktowane jako klasyczne i nie wymagające precyzyjnych odsyłaczy. Różni autorzy nie tylko nawiązują bezpośrednio do tych wyników, ale często wymieniają w tytułach swych prac explicite jego nazwisko wiążąc je z konkretnym wynikiem.
Profesor Czesław Olech jest równocześnie nauczycielem oddanym misji kształcenia, a raczej przede wszystkim stymulowania rozwoju młodych adeptów matematyki. Jego uczniowie, osoby, które uzyskały doktoraty pod jego kierunkiem, odnosiły i odnoszą znaczące sukcesy naukowe kontynuując dzieło swego mistrza, a pośrednio także przedłużają też oddziaływanie szkoły naukowej Tadeusza Ważewskiego. W tym miejscu wypada przypomnieć i podkreślić związki Profesora Olecha z Krakowem. Związki te miały swe początki w okresie jego studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim, a po ich ukończeniu utrwaliły się przez pracę w Oddziale Krakowskim IM PAN, oraz prowadzenie zajęć zleconych na UJ. Pierwszym jednak formalnym miejscem zatrudnienia Profesora Olecha była Akademia Górniczo-Hutnicza, gdzie został w roku 1952 - jeszcze jako student UJ - młodszym asystentem w Katedrze profesora Stanisława Gołąba. Przez szereg lat prowadził potem wykłady z różnych działów matematyki na Wydziale Elektromechanicznym - dawniej, a obecnie noszącym nazwę Wydziału Elektrotechniki, Automatyki Informatyki i Elektroniki AGH. Po przeniesieniu się do Warszawy w związku z objęciem funkcji dyrektora IM PAN, Profesor Olech utrzymał swe ścisłe kontakty naukowe z krakowskim ośrodkiem matematycznym. Symbolicznym wyrazem jego więzi z Krakowem jest to, że nadal jest członkiem Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Wielokrotnie występował jako recenzent i opiniodawca w różnych przewodach i postępowaniach dotyczących stopni i tytułów naukowych, względnie stanowisk akademickich, o które ubiegali się matematycy krakowscy. Pomagał też zawsze młodym matematykom krakowskim odbywającym staże naukowe w Warszawie, działał i działa na rzecz krakowskiego środowiska matematycznego w różnych miejscach i na różnych polach. Krakowski ośrodek matematyczny, a w szczególności grupy badaczy zajmujących się równaniami różniczkowymi, inkluzjami różniczkowymi, teorią sterowania i pokrewnymi działami matematyki, w tym w ogromnej mierze pracujący w tych działach matematyki na AGH, mają Mu bardzo wiele do zawdzięczenia. Jego ogromne zasługi dla matematyki polskiej przejawiają się więc między innymi także w wielkich zasługach dla matematyki krakowskiej.
Profesor Olech jest uczonym o międzynarodowej renomie, który równocześnie nie uchylał się nigdy od pracy organizacyjnej na rzecz nauki i szeroko rozumianej edukacji. Ma na tym polu wielkie zasługi dla matematyki polskiej związane w szczególności z tym, że pełnił z oddaniem wiele ważnych funkcji administracyjnych. Przez szesnaście lat był dyrektorem Instytutu Matematycznego PAN, a następnie przewodniczył Radzie Naukowej tego Instytutu. Był współorganizatorem Międzynarodowego Centrum Matematycznego im. Stefana Banacha. Przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu Międzynarodowego Kongresu Matematyków Warszawa 1982 (Internaional Congress of Mathemaicians - Warsaw 1982), który odbył się w Warszawie w roku 1983. Rola ta wymagała pokonania ogromnych trudności związanych przede wszystkim z tym, że planowany termin kongresu musiał ulec przesunięciu z roku 1982 na rok 1983 ze względu na stan wojenny w Polsce. Wymagało to niezwykłego zaangażowania i wielkiej energii. Dzięki Profesorowi Olechowi Kongres odbył się jednak - po raz pierwszy - w Polsce, co przyniosło trudne do przecenienia korzyści dla matematyków polskich. Wybitny matematyk fiński, profesor Olli Lehto, sekretarz Międzynarodowej Unii Matematycznej w latach 1983-1990, poświęcił działaniom Profesora Olecha w tym zakresie wiele miejsca w swej, liczącej ponad 400 stron, książce Mathematics without borders (Springer, 1998). Profesor Lehto stwierdza, że Czesław Olech musiał pokonać wiele istotnych trudności i opisuje najważniejsze z nich dotyczące skomplikowanych rozmów zarówno z władzami Międzynarodowej Unii Matematycznej, jak i z wieloma narodowymi gremiami matematyków. Profesor Lehto podkreśla to, iż społeczność matematyczna uznała sukces Kongresu.
Autorytet uczonego, autorytet osoby, tworzy się nie tylko na podstawie osiągnięć zawodowych, naukowych czy organizacyjnych. Autorytet uzyskuje się przede wszystkim dzięki cechom charakteru i przymiotom moralnym, a także dzięki umiejętności podchodzenia do ważnych problemów z takim dystansem, który pozwala na wydawanie opinii i wysnuwanie wniosków uwzględniających szeroki kontekst rozważanych spraw. Osoby o tak uformowanym autorytecie obdarzane są zaufaniem środowiska. Zaufanie to wyraża się w szczególności w powierzaniu im odpowiedzialnych funkcji, oficjalnych i - czasem - całkiem nieoficjalnych, np. w trybie wyborów lub - co bywa rzadkie, ale jeśli następuje, jest bardzo znamienne - w rezultacie porozumienia, gdy osiąga się consensus. Profesor Czesław Olech obdarzany bywał takim zaufaniem polskiego środowiska matematycznego. Między innymi był wielokrotnie wybierany do Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Pragnąłbym jednak zwrócić uwagę na specjalny, znamienny przejaw zaufania środowiska matematyków polskich jakim było powierzanie Profesorowi Olechowi przewodniczenie Konwentu Godności Honorowych Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Jeszcze większym, zupełnie wyjątkowym wyrazem zaufania było oddawanie w jego ręce, przez szereg lat, sprawy zgłaszania kandydata (ewentualnie kandydatów) na prezesa Towarzystwa. Proszono go o prowadzenie wstępnych roz mów, w trybie ustalonym tylko przez niego samego i o przedstawianie kandydata (kandydatów) Walnemu Zgromadzeniu Towarzystwa zgodnie z osobistym przeświadczeniem. Nie wykluczało to oczywiście statutowo zagwarantowanego prawa do ewentualnego zgłaszania innych kandydatów przez inne osoby lub gremia. Jednak całkiem "nieformalne", aczkolwiek - podkreślmy to! - dokonywane z pełnym przyzwoleniem członków Towarzystwa, powierzenie tej sprawy osobie zaufania, która cieszyła się niekwesionowanym autorytetem, usprawniało procedury, a rezultaty okazywały się bardzo dobre. Taki wyraz zaufania i potwierdzenia autorytetu uznać trzeba za zupełnie wyjątkowy.
Pragnę wyrazić gorące poparcie dla inicjatywy nadania Profesorowi Czesławowi Olechowi godności doktora honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej imienia Stanisława Staszica. Realizacja tej inicjatywy sprawi, że do Wspólnoty Akademickiej Akademii wejdzie wybitny uczony, nauczyciel i organizator nauki, wielce zasłużony dla nauki polskiej.