Przewód doktorski
Przewód doktorski - wprowadzenie
W polskim systemie prawnym uzyskanie stopnia naukowego doktora nie jest regulowane ustawą "Prawo o Szkolnictwie Wyższym" tylko odrębną ustawą "O Stopniach Naukowych i Tytule Naukowym" (nazywaną dalej ustawą). Postępowanie prowadzące do uzyskania stopnia naukowego doktora tradycyjnie nazywane jest w tej ustawie przewodem doktorskim. Akty prawne jak powyższe ustawy i związane z nimi rozporządzenia mogą być znalezione tutaj. W szczególności radzimy zapoznać się z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 19 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodach doktorskich, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora (nazywanym dalej rozporządzeniem).
Zatem relacje między studiami doktoranckimi regulowanymi ustawą "Prawo o Szkolnictwie Wyższym" i przewodem doktorskim nie są oczywiste. Na przykład na poziomie organizacyjnym pieczę nad studiami doktoranckimi sprawuje kierownik studiów doktoranckich a nad przewodem doktorskim specjalnie dla każdego kandydata powołana komisja doktorska (nie mylić z komisją do spraw studiów doktoranckich); na studiach doktoranckich mamy opiekuna naukowego a w ramach przewodu doktorskiego promotora (zazwyczaj ta sama osoba, ale realizująca inne obowiązki w każdym przypadku).
Poszczególne etapy przewodu doktorskiego rozpoczynane są odpowiednimi wnioskami doktoranta wraz ze zgodą promotora, w wyniku, których komisja doktorska (lub w przypadku wszczęcia przewodu, kierownik sd) przedstawia wniosek Radzie Naukowej, która podejmuje uchwały dotyczące przejścia do następnego etapu przewodu doktorskiego. Przewód doktorski zatem trwa wiele miesięcy, bowiem przejście do następnego etapu wymaga uchwał Rady Naukowej dotyczących poprzedniego etapu, jego kalendarz powinien być dobrze przemyślany przez kandydata na stopień doktora jak i jego promotora. Zalecamy otwarcie przewodu po drugim roku studiów. Należy brać pod uwagę terminy posiedzień Rad Naukowych IM PAN, które tradycyjnie odbywają się w styczniu, kwietniu, czerwcu i październiku, konkretne daty powinny pojawiać sie w kalendarzu doktoranta. Należy dostarczać wnioski z kilkutygodniowym wyprzedzeniem aby mogły być wprowadzone przez Prezydium Rady Naukowej IM PAN na porządek obrad Rady Naukowej. Poniżej wspomniane dokumenty powinny być składane w sekretariacie Rady Naukowej IM PAN w pokoju 101, tel. 22 5228 131, gdzie także można uzyskać dodatkowe informacje.
Wszczęcie przewodu doktorskiego
Warunki konieczne:
- Posiadanie wydanej lub przyjętej do druku publikacji matematycznej w formie książki lub co najmniej jednej publikacji naukowej w recenzowanym czasopiśmie naukowym o zasięgu co najmniej krajowym, określonym przez ministra właściwego do spraw nauki na podstawie przepisów dotyczących finansowania nauki lub w recenzowanym sprawozdaniu z międzynarodowej konferencji naukowej
- Zgoda promotora (i promotora pomocniczego jeśli będzie powoływany) spełniającego warunki ustawy
Do wszczęcia przewodu doktorskiego potrzebne jest złożenie przez doktoranta następujących dokumentów:
- Kopia dokumentu stwierdzającego uzyskanie stopnia zawodowego (nie dotyczy doktorantów IM PAN).
- Podanie (wniosek) z prośbą o wszczęcie przewodu doktorskiego zawierające propozycje promotora lub promotora i promotora pomocniczego (z uzasadnieniem). Pod tym podaniem powinna zostać wyrażona zgoda kandydata na promotora i promotora pomocniczego, jeśli taki jest proponowany.
- Temat i koncepcja pracy doktorskiej (ok. jedna strona) ze wskazaniem obszaru (Nauki Ścisłe), dziedziny (Nauki Matematyczne) i dyscypliny (Matematyka) naukowej.
- Życiorys naukowy (cv) zawierający spis publikacji i inny dorobek naukowy, dydaktyczny lub popularyzatorski.
- Informacja o przebiegu przewodu doktorskiego, jeśli kandydat ubiegał się uprzednio o nadanie stopnia doktora matematyki, lub oświadczenie, że nie ubiegał się.
Podanie (wniosek) z prośbą o wszczęcie przewodu doktorskiego może (aby zaoszczędzić czas) także zawierać:
- wniosek o wyrażenie zgody na przedstawienie rozprawy doktorskiej w innym języku niż język polski.
- wniosek wskazujący dyscyplinę dodatkową na egzamin doktorski z dyscypliny dodatkowej
- wniosek wskazujący nowożytny język na egzamin doktorski z języka obcego
- wniosek o zwolnienie z egzaminu z języka obcego na podstawie certyfikatu potwierdzajacego znajomość tego języka,
Rada Naukowa podejmuje uchwałę o wszczęciu (otwarciu) przewodu doktorskiego i powołaniu promotora (i promotora pomocniczego) i o powołaniu komisji doktorskiej, która od tej pory analizuje wnioski kandydata i przedstawia je Radzie Naukowej.
Egzaminy doktorskie z dyscypliny dodatkowej i z języka obcego
Warunki konieczne
- Otwarty przewód doktorski
- Złożony wniosek wskazujacy dyscyplinę dodatkową na egzamin doktorski z dyscypliny dodatkowej
- Złożony wniosek wskazujący nowożytny język na egzamin doktorski z języka obcego
Wnioski dotyczące poszczególnych egzaminów mogą być złożone oddzielnie. Mogą też być złożone już przy wszczęciu przewodu. Kandydat może być zwolniony z egzaminu z języka obcego po przedłożeniu certyfikatu o którym mowa jest w rozporządzeniu.
Komisja w uzgodnieniu z kandydatem i z wyznaczoną komisją egzaminacyjną ustalą terminy powyższych egzaminów, które powinny sie odbyć do złożenia pracy doktorskiej. Zakresy tych egzaminów są ustalane nieformalnie podczas spotkania kandydata z przedstawicielem komisji egzaminującej.
Jeżeli osoba ubiegająca się o nadanie stopnia doktora w wyznaczonym terminie nie przystąpi do egzaminów doktorskich, Rada Naukowa może podjąć uchwałę o zamknięciu przewodu doktorskiego. W przypadku niezadowalającego wyniku egzaminu doktorskiego Rada Naukowa, na wniosek doktoranta, może wyrazić zgodę na powtórne jego zdawanie, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy i nie więcej niż jeden raz.
Inne podania przed złożeniem pracy doktorskiej
- Podanie o ustalenie tytułu pracy doktorskiej
- Podanie o zgodę na napisanie pracy doktorskiej w języku obcym, jeśli praca planowana jest w języku obcym
- Podanie o wyznaczenie zakresu egzaminu z dyscypliny podstawowej
Ponieważ egzamin z dyscypliny podstawowej jest najważniejszy i najbardziej szczegółowy, określa się wcześniej jego zakres w uchwale Rady Naukowej, tak aby kandydat miał czas na dokładne przygotowanie się. Komisja konsultuje się z promotorem przed zaproponowaniem treści uchwały. Podanie o wyznaczenie zakresu egzaminu z dyscypliny podstawowej może być częścią podania o wszcześciu przewodu, ale często jest to przedwczesny moment, bowiem główne wyniki rozprawy nie są jeszcze osiągnięte. Podanie to musi być złożone nie później niż w momencie złożenia rozprawy doktorskiej.
Złożenie pracy doktorskiej, wyznaczenie recenzentów i egzamin z dyscypliny podstawowej
Warunki konieczne
- Ukończona praca doktorska w wersji, która bedzie przedłożona recenzentom i będzie przedmiotem obrony
- Zatwierdzony tytuł pracy doktorskiej
- Wyznaczony zakres egzaminu z dyscypliny podstawowej lub załączone podanie o wyznaczenie tego zakresu.
- Zgoda Rady Naukowej na napisanie pracy doktorskiej w języku obcym, jeśli praca jest napisana w języku obcym
- Przedłożenie promotorowi pracy doktorskiej ze streszczeniem w języku polskim i angielskim w wersji papierowej i elektronicznej
Zgodnie z tradycją IM PAN w komisji egzaminacyjnej z dyscypliny podstawowej zasiadają recenzenci. Z kolei recenzenci mogą być wybrani dopiero po oficjalnym złożeniu ostatecznej wersji rozprawy doktorskiej. Zatem egzamin z dyscypliny podstawowej odbywa się ostatni i po złożeniu pracy doktorskiej, a przed obroną.
Dokumenty do złożenia:
- Praca doktorska składana przez kandydata w czterech egzemplarzach z podpisem promotora (w oryginale na conajmniej jednym egzemplarzu). Na drugiej stronie rozprawy powinny znajdować się oświadczenie autora rozprawy: oświadczam, że niniejsza rozprawa została napisana przeze mnie samodzielnie, - data podpis autora rozprawy oraz oświadczenie promotora rozprawy: niniejsza rozprawa jest gotowa do oceny przez recenzentów - data podpis promotora rozprawy.
- Wersja elektroniczna rozprawy, wraz ze streszczeniem po polsku i angielsku powinny być na płytce.
- Opinia promotora o pracy doktorskiej (ok. jedna strona)
- W przypadku gdy praca doktorska lub jej część stanowi część pracy zbiorowej, kandydat przedkłada oświadczenia wszystkich jej współautorów, określające indywidualny wkład każdego z nich w jej powstanie. Części wspólnych prac gdzie nie jest możliwe wydzielenie indywidualnego wkładu współautorów nie mogą podlegać recenzji i ocenie recenzentów. Określenie procentowe wkładu nie jest wystarczające.
- Prośba kandydata o powołanie recenzentów
- Uaktualniony życiorys naukowy kandydata (CV) zawierający listę publikacji i innych osiągnięć naukowych, dydaktycznych i popularyzatorskich.
Formalnie kandydat składa rozprawę promotorowi, a promotor Przewodniczącemu Rady Naukowej. Oświadczenie i podpis promotora na rozprawie odpowiadają temu postępowaniu. Od momentu złożenia pracy doktorskiej do obrony, nie są możliwe jakiekolwiek zmiany w pracy doktorskiej. Rada Naukowa wyznacza conajmniej dwóch recenzentów, którzy przedstawiają pisemne publiczne recenzje nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania wniosku o jej sporządzenie.
Recenzenci zostają członkami komisji egzaminacyjnej z dyscypliny podstawowej. W uzgodnieniu z kandydatem sekretariat Rady Naukowej wyznacza termin egzaminu z dyscypliny podstawowej. Jeżeli osoba ubiegająca się o nadanie stopnia doktora w wyznaczonym terminie nie przystąpi do egzaminu doktorskiego z dyscypliny podstawowej, Rada Naukowa może podjąć uchwałę o zamknięciu przewodu doktorskiego. W przypadku niezadowalającego wyniku egzaminu doktorskiego Rada Naukowa, na wniosek doktoranta, może wyrazić zgodę na powtórne jego zdawanie, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy i nie więcej niż jeden raz.
Recenzja może zawierać wnioski dotyczące uzupełnienia lub poprawienia rozprawy doktorskiej, które kandydatowi i promotorowi przekazuje Rada Naukowa. Uzupełnioną lub poprawioną rozprawę doktorską kandydat przedkłada Radzie Naukowej, która kieruje ją do ponownej oceny tych samych recenzentów. Recenzenci przedstawiają radzie jednostki organizacyjnej recenzje uzupełnionej lub poprawionej rozprawy doktorskiej w terminie miesiąca od dnia otrzymania wniosku o jej sporządzenie.
Komisja przyjmuje uchwałe o przyjęciu lub nieprzyjęciu pracy doktorskiej i o dopuszczeniu jej do publicznej obrony. W przypadku nieprzyjęcia rozprawy sprawa wraz z uzasadnieniem jest przedstawiona Radzie Naukowej. Nieprzyjęta rozprawa doktorska nie może być podstawą do ubiegania się o nadanie stopnia doktora w innych jednostkach organizacyjnych.
Obrona pracy doktorskiej
Warunki konieczne
- Zdane wszystkie egzaminy doktorskie
- Sporządzone recenzje pracy doktorskiej
- Przyjęta rozprawa doktorska
- Od dopuszczenia rozprawy do obrony do obrony rozprawy musi upłynać conajmniej 10 dni na publiczne ogłoszenie o obronie.
Przeprowadzona zostaje publiczna obrona pracy doktorskiej. Podczas obrony kandydat przedstawia główne założenia rozprawy doktorskiej, a następnie recenzenci przedstawiają swoje recenzje. W przypadku nieobecności recenzenta przewodniczący komisji doktorskiej zarządza odczytanie recenzji, a następnie otwiera dyskusję, w której mogą zabierać głos wszyscy obecni na posiedzeniu. Dyskusję kończy wypowiedź kandydata. Po zakończeniu obrony komisja doktorska, na posiedzeniu niejawnym, podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia obrony i przygotowuje propozycje uchwały Rady Naukowej w sprawie nadania stopnia doktora,
Nadanie stopnia doktora
Rada naukowa podejmuje uchwałę o nadaniu stopnia doktora. Uchwała o nadaniu stopnia doktora staje się prawomocna z chwilą jej podjęcia. Na wniosek recenzentów rozprawa może zostać wyróżniona.
